04 Jun Παιδί-Σχολείο και η Δεξιότητα της Προσαρμοστικότητας
Τα δέντρα στην κορυφή του βουνού, για να ανταπεξέλθουν στις ισχυρές δυνάμεις των ανέμων, λυγίζουν κάποτε περισσότερο και κάποτε λιγότερο. Προσαρμόζονται για να μπορούν να επιβιώνουν στις δύσκολες δοκιμασίες που τους επιβάλλει η φύση. Η προσαρμοστικότητα είναι το σύνολο των ικανοτήτων και ψυχικών δυνάμεων που ενεργοποιούν οι άνθρωποι για να αντιδρούν και να αντιμετωπίζουν με ευελιξία και καλό τρόπο τις αντιξοότητες, το στρες, τις τραυματικές ή δραματικές καταστάσεις που συναντούν στη ζωή τους.
Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο «αναγκάζει» το παιδί να απομακρυνθεί από τις βολικές συνήθειες του σπιτιού, να προσαρμοστεί στην πειθαρχία του σχολείου και στις «κοπιαστικές» μαθήσεις. Από το «κλειστό» και προβλέψιμο περιβάλλον του σπιτιού περνάει στο «ανοιχτό» περιβάλλον του σχολείου που είναι γεμάτο απροσδόκητα γεγονότα χωρίς να έχει τη δυνατότητα προσφυγής στους γονείς για στήριξη και συμπαράσταση. Η σχολική ζωή απαιτεί από το παιδί ικανότητες πρωτόγνωρες προς το παιδί όπως, συγκέντρωση της προσοχής, να υπακούει και να κάθεται ήσυχο στη θέση του και να ολοκληρώνει οτιδήποτε αναλαμβάνει να κάνει .
Η προσωπικότητα και η ιδιοσυγκρασία διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην προσαρμογή του παιδιού. Άλλα παιδιά είναι κοινωνικά, νιώθουν έντονη την ανάγκη να μιλάνε σε άλλους ανθρώπους, έχουν για όλα μία έτοιμη απάντηση και τους αρέσει να βρίσκονται σε διαρκή κίνηση. Άλλα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά. Είναι ντροπαλά, ήσυχα, κλείνονται στον εαυτό τους, έχουν τάση να προγραμματίζουν όλες τις δραστηριότητές τους.
Εάν το παιδί μας δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο σχολείο θα ήταν καλό να δούμε κατά πόσο το παιδί είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένο με κάποιο άτομο της οικογένειας π.χ. τη μητέρα, τον πατέρα, τη γιαγιά ή τον παππού. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά αρνούνται να απομακρυνθούν από ανθρώπους, που τους δείχνουν πόσο σημαντικά είναι γι’ αυτούς. Πρέπει να προσέξουμε να μην είμαστε υπερβολικά απαιτητικοί από το παιδί. Πολλοί γονείς κάνουν το λάθος να απαιτούν από το παιδί τους, μέσα από το στάδιο προσαρμογής του στο σχολείο και πολλές άλλες αλλαγές στην ζωή τους όπως, να μάθει να τρώει όλο το φαγητό του ή φαγητά που δεν τρώει στο σπίτι, να γίνει ήσυχο και υπάκουο! Στόχος είναι το παιδί να αγαπήσει το νέο περιβάλλον, το δικό του χώρο, να εμπιστευθεί την/τον εκπαιδευτικό του και όχι οι μεγάλες αλλαγές στις συνήθειες και στο πρόγραμμά του. Αυτό θα γίνει σταδιακά και με πρόγραμμα.
Η μετάβαση του παιδιού από το σπίτι στο Νηπιαγωγείο ή από το Νηπιαγωγείο στη Προδημοτική ή στο Δημοτικό σχολείο, αλλά και η μετάβαση από την μια τάξη στην επόμενη, δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός αλλά μια διαδικασία που έχει διάρκεια και η οποία εξαρτάται τόσο από την ετοιμότητα του παιδιού, όσο και από την ετοιμότητα του σχολείου και της οικογένειας, στηρίζοντας το στις όποιες αλλαγές. Ένα ποσοστό παιδιών δεν μπορεί να διαχειριστεί ικανοποιητικά ούτε να αξιοποιήσει δημιουργικά τις νέες απαιτήσεις και προκλήσεις με αποτέλεσμα να βιώνει αρνητικές εμπειρίες και άγχος. Για να περάσει κανείς με όσον το δυνατόν λιγότερα προβλήματα τα διάφορα μεταβατικά στάδια, είναι σκόπιμο να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος. Κατάλληλη προετοιμασία για τις διάφορες αλλαγές σημαίνει ότι γνωρίζουμε και κατανοούμε όσα συμβαίνουν γύρω μας αλλά και μέσα μας.
Στη φάση αυτή της προσαρμογής είναι σημαντικό οι γονείς να δείξουν κατανόηση υποστηρίζοντας τα παιδιά στην πορεία της εξέλιξής τους, όπου βιώνουν το πέρασμα από μια κατάσταση σε μια άλλη. Να επιδιώξουν τη γνωριμία με το δάσκαλο της τάξης. Να ενημερώνονται για να αποφεύγουν τυχόν λάθη, που μπορεί να σταθούν αφορμή για ένα κακό ξεκίνημα. Να μην πιέζουν τα παιδιά συνεχώς για επιτυχίες. Για να μπορέσουν τα παιδιά να προσαρμοστούν στην νέα πραγματικότητα χρειάζονται τη στήριξη και ενθάρρυνση του δασκάλου, τη στήριξη και ενθάρρυνση των γονιών για τις προσπάθειές τους. Να νιώθουν την επιβράβευση και την αναγνώριση των ανθρώπων που αγαπούν. Οι γονείς θα πρέπει να σταθούν κοντά στα παιδιά τους στα πρώτα τους βήματα, αλλά σταδιακά να απομακρυνθούν αφήνοντας τους χώρο για ανάπτυξη πρωτοβουλιών. Να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν οργανωτικές δεξιότητες. Να τους δίνουν ευκαιρίες να παίζουν, να ασχοληθούν με δραστηριότητες που τα ευχαριστούν και να ικανοποιούν την ανάγκη τους για κίνηση και δημιουργία. Να τους δίνουν χρόνο ώστε να βρουν το δικό τους ρυθμό και να συμφιλιωθούν με το νέο περιβάλλον και τις απαιτήσεις που δημιουργούνται. Να μην τα πιέζουν με συνεχείς υποδείξεις και συμβουλές.
Οι ικανότητες προσαρμογής και ευελιξίας, είναι χαρακτηριστικά που οδηγούν σε επιτυχίες. Είναι γεγονός ότι η ικανότητα προσαρμογής στις δύσκολες και αντίξοες καταστάσεις είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο είναι κάτι που μπορεί ο κάθε ένας από εμάς να καλλιεργήσει και να αναπτύξει, ανεξάρτητα από το αρχικό του επίπεδο προσαρμοστικότητας και ευελιξίας.