09 Jan Τα 10 ΔΕΝ του σωστού γονιού
H ανάγκη του παιδιού να εξερευνήσει και να γνωρίσει τον κόσμο δεν περιορίζεται μόνο στα άψυχα αντικείμενα. Παράλληλα με τις άλλες ικανότητές του, αναπτύσσονται και οι κοινωνικές του δεξιότητες όπως η ικανότητά του να κάνει σχέσεις, να επικοινωνεί, να συνεργάζεται, να διεκδικεί και να νιώθει εμπιστοσύνη. Oι πρώτοι και σημαντικότεροι άνθρωποι που καθορίζουν με τις αντιδράσεις τους την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού είναι οι γονείς. Ειναι σημαντικό να καλλιεργήσουμε στα παιδιά το αίσθημα της υπευθυνότητας και της αυτοπεποίθησης. Για να το καταφέρουμε αυτό θα πρέπει να προσέξουμε να μην πέσουμε σε ‘παγίδες’. Μερικά από τα σημαντικότερα στοιχεία που θα πρέπει οι γονείς να προσέξουν και να αποφεύγουν αναφέρονται πιο κάτω. Να θυμάστε πάντα δεν υπάρχει πιο σημαντική δουλειά σε οποιαδήποτε κοινωνία από τη ανατροφή των παιδιών και δεν υπάρχει πιο σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη των παιδιών από τους γονείς τους.
- Δεν πρέπει η ανατροφή του παιδιού μας να αποτελείται από γκρίνια, υπενθύμιση, κριτική, ανάκριση, απειλή, αξιολόγηση και μείωση. Στόχος μας θα πρέπει να είναι να μεγαλώσουμε ουσιαστικά ευτυχισμένους ανθρώπους δίνοντας το μήνυμα ότι αξίζουν και όχι μόνο αποτελεσματικούς ανθρώπους.
- Δεν λέμε τι δεν θέλουμε! Μιλάμε στα παιδιά για το τι θέλουμε και όχι εκείνο που δεν θέλουμε. Πηγαίνοντας στον παιχνιδότοπο δεν λέμε «Δεν θέλω να είσαι άτακτος» αλλά «Θέλω να είσαι φρόνιμος». Ο τρόπος που μεγαλώνουμε τα παιδιά είναι συνήθως αρνητικός . Οι λέξεις που λέμε συχνά απεικονίζουν εκείνο ακριβώς που δεν θέλουμε να γίνει κι αυτό μπερδεύει και αποπροσανατολίζει τα παιδιά και δεν μας βοηθά να έχουμε τα αποτελέσματα που επιθυμούμε.
- Δεν εστιάζουμε την προσοχή μας στις αδυναμίες και στις ανεπάρκειες του παιδιού, αλλά καλλιεργούμε τις εσωτερικές του δυνάμεις. Κάθε φορά που το παιδί σας ολοκληρώνει κάποια εργασία που του έχετε αναθέσει θα πρέπει να το επαινείτε, λέγοντας του για παράδειγμα: «Μου αρέσει πάρα πολύ ο τρόπος με τον οποίο τακτοποίησες το δωμάτιό σου, τα τοποθέτησες όλα πολύ όμορφα.». Επίσης, μπορείτε να επαινείτε το παιδί σας για κάποιο θετικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς του. Για παράδειγμα, μπορείτε να του πείτε: «Είσαι πολύ ευγενικό παιδί.» ή «Μου αρέσει το γεγονός ότι συνεχίζεις να προσπαθείς μέχρι να καταφέρεις αυτό που ξεκίνησες.» Μπορείτε, μάλιστα, να επαινείτε το παιδί σας ακόμη και για πράξεις που απέφυγε καθώς και για αντιδράσεις που κατόρθωσε να συγκρατήσει, όπως για παράδειγμα: «Μου άρεσε πάρα πολύ που δέχτηκες το όχι που σου είπα, χωρίς να θυμώσεις.».
- Δεν πρέπει να χαρακτηρίζετε το παιδί. Μερικές φορές είναι σημαντικό οι γονείς να κρίνουν τις πράξεις των παιδιών τους και αυτό μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά. Όταν, όμως, η κριτική αντί να εστιάζει στις πράξεις του παιδιού, στρέφεται ενάντια στο παιδί ως άτομο τότε μπορεί πολύ εύκολα αντί για εποικοδομητική κριτική να μετατραπεί σε μια προσωπική επίκριση που θα πληγώσει το παιδί. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε θετικές διατυπώσεις όταν ασκείτε κριτική στο παιδί σας ώστε να αντιλαμβάνεται καλύτερα το περιεχόμενο των όσων λέτε και να μην αισθάνεται ότι απλά του επιτίθεστε. Για παράδειγμα, αν το παιδί δεν έχει τακτοποιήσει το δωμάτιό του, όπως του ζητήσατε, είναι προτιμότερο να πείτε: «Ξέρω ότι αν το θελήσεις μπορείς να έχεις το δωμάτιό σου τακτοποιημένο.» αντί να πείτε: «Μα γιατί είσαι τόσο τεμπέλης;»
- Δεν πρέπει να πέσετε στην παγίδα της έλλειψης χρόνου και προσοχής αλλά να προσπαθήσετε να γνωρίσετε καλά το παιδί σας. Δώστε του προσοχή. «Κλέψτε» λίγο από τον χρόνο σας και δώστε προσοχή σε αυτά που κάνει και λέει το παιδί σας. «Ακούω» σημαίνει δίνω στo παιδί το μήνυμα ότι αναγνωρίζω τα συναισθήματα που βρίσκονται πίσω από αυτό που λέει ακόμα και πίσω από αυτό που δεν εκφράζει με λόγια. Αυτή η συμπεριφορά ενισχύει σημαντικά την αυτοπεποίθηση του παιδιού, διότι του στέλνει το μήνυμα ότι το θεωρείτε σημαντικό και πολύτιμο.
- Δε θα πρέπει να παίρνετε ως δεδομένο ότι το παιδί σας γνωρίζει πόσο νοιάζεστε γι’ αυτό και πόσο πολύ το αγαπάτε. Τα παιδιά θυμούνται τα καλά λόγια που τους λένε οι γονείς τους. Τα κρατάνε στη μνήμη τους σαν πολύτιμες παρακαταθήκες και τα επαναλαμβάνουν στον εαυτό τους κάθε φορά που νιώθουν ανασφάλεια ή φοβούνται. Γι’ αυτό είναι πολύ καλό να προσφέρετε στο παιδί σας θετικές κρίσεις, λόγια αγάπης και ενθαρρυντικές κουβέντες σε καθημερινή βάση. Κάθε φορά που αισθάνεστε ικανοποιημένοι, χαρούμενοι και γενικά έχετε μια θετική διάθεση για το παιδί σας, θα πρέπει να μοιράζεστε αυτά τα συναισθήματα μαζί του.
- Δεν πρέπει να συγκρίνετε το παιδί με άλλα παιδιά. Μπορεί να έχει επικρατήσει ότι κινητοποιείται το παιδί εάν πούμε κάτι του τύπου ‘κοίταξε την αδελφή σου που διαβάζει’ όμως στην πραγματικότητα το παιδί απογοητεύεται και αποθαρρύνεται. Για να ξεχωρίσει και για να τραβήξει την προσοχή κάνει ακριβώς το αντίθετο. Επιπλέον, υπονομεύεται η σχέση μεταξύ των παιδιών η οποία γίνεται ανταγωνιστική.
- Δεν πρέπει να είστε εσείς ο ‘διορθωτής’ κάποιων καταστάσεων που αφορούν το παιδί. Μην κάνετε εσείς για τα παιδιά πράγματα που μπορούν να κάνουν μόνα τους με λίγη προσπάθεια. Η υπερπροστασία προκαλεί ανασφάλεια στο παιδί κι έτσι αυτό εξαρτάται ολοκληρωτικά από εσάς και έτσι μειώνεται η αυτοπεποίθησή του. Στις συζητήσεις μας με το παιδί δεν επιβάλλω ευγενικά τις απόψεις μου αλλά του δίνουμε επιλογές, ώστε να αποφασίζει μόνο του. Όταν εμπλεκόμαστε συνεχώς στις αποφάσεις των παιδιών τους δίνουμε το μήνυμα ότι εκείνα είναι ανίκανα να χειριστούν την ζωή τους και δεν τα βοηθά να γίνουν υπεύθυνα άτομα για τον εαυτό τους. Ο δημοκρατικός γονιός αφήνει το παιδί του να πάρει την ευθύνη των αποφάσεων του μέσα σε κατάλληλα ηλικιακά πλαίσια και να έχει τις λογικές και φυσικές συνέπειες των αποφάσεων του.
- Δεν πρέπει να ξεχνάτε να διδάξετε τα όρια στο παιδί σας. Καθιερώστε κάποιους κανόνες για το σπίτι σας . Φτιάξτε μαζί του μια αφίσα με τους κανόνες του σπιτιού και δώστε του κίνητρο για να τους εφαρμόζει. Ένα παιδί που δεν γνωρίζει όρια και δεν μαθαίνει να τα τηρεί είναι ανασφαλές, αποπροσανατολίζεται εύκολα από κάθε είδους ερεθίσματα, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στους στόχους του και βιώνει συχνά την απόρριψη και τις συνεχείς αποτυχίες.
- Δεν πρέπει να ξεχνάτε να φροντίζετε ώστε η συντροφική σας σχέση να είναι υγιής και να χαρακτηρίζεται από ανοιχτή επικοινωνία. Η αυτοπεποίθηση του παιδιού υπονομεύεται όταν η σχέση μεταξύ των γονέων του είναι διαταραγμένη ακόμη και αν αυτό σημαίνει ήρεμο περιβάλλον στο σπίτι αλλά απομάκρυνση των γονέων. Η έλλειψη ζεστασιάς και ουσιαστικής επικοινωνίας ανάμεσα στους γονείς οδηγεί σε συναισθηματικά κενά στο παιδί.